Rwanda – Rwanda staat bij menigeen op het netvlies gebrand als de plek waar inmiddels 20 geleden een afschuwelijke genocide plaatsvond op Tutsi’s door Hutu’s. Hotel Rwanda en Een zondag aan het zwembad in Kigali brachten het drama ook in de bioscoop en in de literatuur onder de aandacht.
Portretten van verzoening
Bijna een miljoen mensen werden vermoord door vijanden die kort daarvoor gewoon buren, werknemers of familie waren. De Zuid-Afrikaanse fotograaf Pieter Hugo vertrok naar Rwanda en maakte een aantal onwaarschijnlijke portretten van daders en slachtoffers verenigd in één beeld. Het zijn portretten van verzoening
Deze mensen maken deel uit van een landelijke poging tot verzoening en werken samen met AMI (Association Modeste et Innocent), een non-profit organisatie. AMI’s (het Franse woord voor vriend) heeft een programma waarin kleine groepen Hutu’s en Tutsi’s gedurende enkele maanden counceling krijgen met als doel voor de daders om vergiffenis te vragen aan de slachtoffers.
Zang en dans
Als de dader wordt vergeven gaat hij of zij met de hele familie en vrienden met een mand vol offers, meestal eten en bananenbier naar het huis van het slachtoffer. De vergiffenis wordt bezegeld met zang en dans.
Karenzi: “Ik had last van mijn geweten, als ik haar zag schaamde ik me heel erg. Na mijn training ben ik naar haar huis gegaan en heb om vergeving gevraagd.” Nyiramana: “Hij vermoordde mijn vader en drie broers. Samen met anderen maar hij kwam als enige om te vragen of ik hem kon vergeven. Ik was heel bang voor hem. Inmiddels heeft hij me geholpen met het bouwen van een huis en zijn is relatie genormaliseerd en ben ik weer helder in mijn hoofd.”
Nachtmerries
Ntambara: “Tijdens de genocide heb ik deelgenomen in de moord op haar zoon. Nu zijn we leden van dezelfde verzoeningsgroep. We delen alles. Ik had nachtmerries maar sinds de verzoening niet meer. We zijn als broer en zus.”
Mukamsoni: “Hij vermoordde mijn zoon en kwam naar mijn huis voor vergiffenis. Ik vergaf hem. Hij was duidelijk bezeten door de duivel. Ik ben blij dat hij voor de rechtbank vertelde wat er gebeurd is en het niet verborgen heeft gehouden. Ik heb hem als vijand behandeld tot aan de verzoening, nu behandel ik hem als een zoon.”
Mudaheranwa “Ik heb haar huis in brand gestoken en heb haar aangevallen in een poging haar en haar kinderen te doden, maar god beschermde hen ze wisten te ontsnappen. Na de gevangenis kwam AMI met trainingen. Ik besloot om haar om vergeving te vragen.
Oprechtheid
Mukanyandwi: “Ik haatte hem. Toen hij naar mijn huis kwam om vergiffenis te vragen, werd ik geraakt door zijn oprechtheid. Nu als ik hulp nodig heb, komt hij direct om te helpen. Als ik problemen heb, bel ik hem.”
Sinzikiramuka: “I heb om vergeving gevraagd omdat zijn broer werd vermoord in mijn aanwezigheid. Karorero: Als je vergeeft uit vrije wil geeft dat voldoening. Als je vol kwaadheid zit, word je gek. Toen ik hem vergaf kreeg ik rust.”
Bron: New York Times – Beeld: Pieter Hugo