Hoe vaak word je nog betoverd door een nieuw geluid? Hoe lang is het geleden dat je je ogen sloot om van een nieuwe artiest te genieten? Hoe groot is de kans dat je spontaan kennismaakt met muziek uit Libanon of Mali? Tom Beek neemt ons mee de wereld over met zijn vijf North Sea Jazz tips voor groot muzikaal talent om rekening mee te houden.
1. Libanon, Ibrahim Maalouf
We beginnen de reis in Libanon. Hier wordt de De Frans-Libanese trompettist Ibrahim Maalouf in 1980 geboren in Beirut.
Met zijn familie vlucht hij naar Parijs waar hij als kind al veel optreedt, samen met zijn vader. Zijn talent wordt enkele jaren later ontdekt door de beroemde Maurice André. Maalouf gaat naar het conservatorium, wint prestigieuze concoursen en ontwikkelt zich tot een groot klassiek trompet-talent.
Maar ook het improviseren en componeren zit hem in het bloed. Dat heeft hij te danken aan zijn vader, zegt hij: ‘Ik zat altijd in mijn eigen wereldje te spelen en te improviseren. Een soort bescherming tegen invloeden van buitenaf. Van mijn vader kreeg ik zowel muziek mee als liefde.’ Maalouf is een zeer sterke persoonlijkheid met de uitstraling van een rockster, die het publiek betovert en opzweept met een uitgesponnen, hypnotische mix van jazz, hip hop en Arabische invloeden. Uniek aan hem is zijn instrument. Een extra ventiel op zijn trompet stelt hem in staat om microtonen en Arabische maqams te spelen. Met zijn ontwapenende, aanstekelijke performance slaat hij een smaakvolle brug tussen Westerse en Oriëntaalse muziek.
2. Verenigde Staten, Esperanza Spalding
En dan door naar het ghetto van Ohio waar een jong meisje opgroeit in een éénouder gezin. Een iele, vrouwelijke bassiste die zingt en zelf schrijft: al vanaf het begin was er iets bijzonders aan de hand met Esperanza Spalding (1984).
Ze was als kind lange tijd ziek en vond haar heil in de muziek: als kleuter leerde Esperanze zichzelf viool en later contrabas spelen. Ze bleek een doorzetter. Overal waar ze speelde viel ze op. Niet alleen door haar verschijning, maar vooral door haar talent en door gewoon heel hard te werken.
Na het winnen van een Grammy voor ‘Best New Artist’ in 2008 werd ze ook bekender onder internationaal publiek. Terecht. Spalding maakt de belofte waar. Moderne jazz, kamermuziek en Stevie Wonder. In de muziek van Spalding is overal ruimte voor. Kaders en grenzen vallen weg. Wat overblijft is pure bezieling. Esperanza Spalding staat voor een magisch verhaal, een nieuw en bijzonder geluid.
3. Noorwegen, Marius Neset
Trek een jas aan we gaan door naar Noorwegen, dat bekend staat om zijn gunstige culturele klimaat. Saxofonist Marius Neset (1985) uit Bergen is daarvan een succesvol exponent.
Een zeer groot talent dat zich schitterend heeft ontwikkeld. Neset moet je live meemaken.
Zijn ongeëvenaarde drive en aanstekelijke, onweerstaanbare energie is bovendien het bewijs dat de beste jazz niet alleen uit New York komt. Op 5-jarige leeftijd begon Marius al met drummen en raakte op die manier vertrouwd met complexe muziek. Hij bracht veel tijd door in de Noorse fjorden en liet zich inspireren door een heel breed spectrum aan muziek, waaronder Edward Grieg.
Zijn muziek bezit zowel een grote intellectuele rijkdom als een oprechte, aardse lyriek waarmee hij muziekliefhebbers van over de hele wereld in vervoering brengt. Neset is een begaafd componist die ook als arrangeur in staat is om dezelfde wonderbaarlijke vondsten en capriolen uithalen met grote ensembles, als met zijn saxofoon.
4. Nederland, Reinier Baas
En dan even op eigen bodem. Want ook Nederland biedt veel moois. Gitarist, componist en bandleider Reinier Baas (Hilversum, 1985) is een man met een plan. Als één van de meest ijverige leerlingen van jazzgitaargoeroe Jesse van Ruller speelde hij zich sinds 2010 flink in de kijker. In zijn eigen tempo, op zijn eigen manier.
Baas dook steeds vaker op in Nederlandse topensembles tussen grote Nederlandse musici en bleef steeds kaarsrecht overeind. Hij wordt beschouwd als één van de weinige jonge musici die er daadwerkelijk in slaagt om een uniek, eigen pad in te slaan.
Met zijn eigen allstar-groep ‘More Socially Relevant Jazz Music’ gaf hij de spelende en schrijvende jazzwereld het nakijken.
Het belangrijkste van alles is: de muziek is steen- en steengoed. De virtuoze, visionaire muziek van Reinier Baas staat bol van plezier, helderheid en frisse energie. Opvallend daarbij is dat hij daarbij een internationale focus lijkt te hebben en veel verder kijkt dan jazz alleen. Baas’ muziek is een mix van indie, contemporary klassiek en geïmproviseerde muziek.
Zijn muzikale avonturen illustreert hij met literaire Engelse volzinnen en rebelse, visuele verhalen. Baas is de toekomst van de Nederlandse muziek. In de gaten houden dus, die man.
5. Mali, Vieux Farka Touré
En dan weer terug naar Afrika. Naar Mali, naar een klein dorpje aan de oever van de Niger. Daar ziet de zoon van de beroemde gitarist Ali Farka Touré, Vieux Farka Touré in 1981 het levenslicht. Hij volgt hetzelfde moeizame levenspad als zijn vader.
Zijn familie wil dat hij soldaat wordt, maar hij wil muzikant worden en oefent jarenlang in het geheim. De muziek overwint. Deze ‘Jimi Hendrix van de Sahara’ neemt ook een maatschappelijke rol over van zijn vader: 10% van zijn inkomen schenkt hij aan de strijd tegen malaria, een serieuze bedreiging voor kinderen en zwangere vrouwen in Timboektoe.
Dan de muziek. Vieux Farka Touré — een echte man van de wereld die maar liefst acht talen spreekt — heeft een prachtige mix gevonden van Westafrikaanse muziek en Amerikaanse blues.
Hoe verder hij zich ontwikkelt, hoe meer hij uit de schaduw treedt van zijn vader, met als hoogtepunt een optreden in Zuid-Afrika tijdens het WK voetbal in 2010. Vieux Farka Touré is een innovator, een indrukwekkend en virtuoos gitarist en bovendien een zeer charmante persoonlijkheid.
Op zijn platen flirt hij met muziekstijlen en gastsolisten uit alle windstreken: jazz, latin en bijvoorbeeld joodse muziek. En met succes. Een geweldige, creatieve muzikant die vooruit kijkt, met respect voor het verleden.
Alle muzikanten traden op tijdens het North Sea Jazz fesival in Rotterdam 2014.
Pingback: Vijf North Sea Jazz-tips voor een muzikale wereldreis