Berlijn - “En daar”, David Baumgarten wijst op een plek op de muur, “zie je het jaartal.” Ik probeer een tijdsaanduiding te ontdekken tussen namen als, Sazo I Ivory, SWS, RekIII. Tags van graffitispuiters die Baumgarten leest zoals een hond geursporen. Aan mijn voeten liggen verroeste blikjes bier. We hebben zojuist een hek uit zijn betonnen voet getild om tussen de ontstane opening een braakliggend terrein op te lopen. “1971”, zegt David triomfantelijk. “In de wereld van de graffiti is dat de oudheid.”
Een rondleiding langs street art en graffiti met David Baumgarten van de The Hidden Path is een tocht waarin af en toe geklommen of gekropen moet worden. We betreden afgesloten terreinen, gluren in steegjes en struinen door wonderschone binnenplaatsjes. Ondertussen horen we over de Subwaygangsters of 1up die de metro met de noodrem stilzetten om haar vervolgens razendsnel te beschilderen. Hele oorlogen worden er uitgevochten op vierkante meters Berlijnse muur waarbij de spuitbus het wapen bij uitstek is om de tegenstander te elimineren.
Baumgarten is een begenadigd verteller die een stille zondagse straat in Prenzlauerberg transformeert tot één vol woedende brandstichtende mensen, als hij vertelt over de rellen en de branden die plaatsvonden in de wijk. “Ineens was de maat vol. De opwaardering van de wijk, gentrification genoemd, vormde de aanleiding. Na de omwenteling trokken veel yuppen de voormalige oostwijken in. De huurprijzen stegen en oorspronkelijke bewoners konden de huurprijzen niet meer betalen.
De yuppen kregen de schuld. En ineens waren alle yuppen Zwaben. Afkomstig uit de lieflijke dorpjes rond Stuttgart waar Duitslands rijkdom zich momenteel concentreert. Zij zijn in de ogen van de oorspronkelijke bewoners de nieuwe kapitalisten. Dus iedereen die met een Zwabisch accent sprak moest het in Berlijn ontgelden. Kinderwagens werden in brand gestoken omdat Prenzlauerberg, ook wel Pregnancyhill genoemd, de enige plek in Duitsland is waar nog kinderen worden geboren.”
Berlijnse graffiti
We hadden een stoere man met tattoos verwacht. Maar de jongen met het hippe designjack die ons opwacht, heeft nog het meest weg van een student. Een voormalige Ossi wiens grootouders door het regime van kapitalisme werden beticht omdat ze een klein winkeltje runden. Datzelfde regime dat enorme straffen op graffiti zette. “In de DDR was street art streng verboden. Het was kapitalisme in pure vorm vond men en dat verklaart denk ik waarom je juist hier de meeste straatkunst zult vinden.”
We hebben afgesproken bij café Chagall in Prenzlauerberg. Ooit zat er een Russische legerwinkel in het pand waarvan de tafels nu beschreven zijn met teksten als fuck street art. Om de hoek huist de Platoon Kunsthalle met tentoonstellingen over urban art en dat is onze eerste stop. Op een binnenplaats worden we opgewacht door een metershoog zwart-wit gezicht van kunstenaar El Mac.
“El Mac’s werk is een voorbeeld van street art.” Je vindt street art in verschillende gedaantes: wildbreien, schilderijen, affiches of objecten. Graffiti zijn de letters, de egodocumenten, waarmee kunstenaars hun naam achterlaten. De zogenaamde Tags. Het is ontstaan uit een reactie om de stad terug te veroveren op advertenties die niets anders doen de kooplust aanwakkeren. Soms draagt street art een boodschap van onvrede uit, zoals de gentrification of gebrek aan mededogen met de underdog: zwervers.”
We lopen de binnenplaats aan de andere kant uit en komen op een terrein waar een aantal muren als eenzame obstakels op het terrein staan. Tussen de muren hangt een auto ingekapseld in huishoudfolie. Honderden rollen moeten er gebruikt zijn om de auto als een rups in zijn cocon zachtjes tussen de muren te laten deinen. Bosso Fataka tekende voor dit ontwerp. Net als voor de reuze Micky Mouse met slurf gemaakt van autobanden en vuilnisbakken die lui op een muur verderop zit.
Een proper volkje is het niet die spuiters. Overal struikelen we over spuitbussen. Na verloop van tijd wordt het een chemische afvalput,” beaamt de gids.
‘Deze stad is opgekocht’, schampert een tekst. We staan voor een muur waar in zwarte letters de naam Just afdruipt. Gedaan door een kunstenaar die met brandblussers spuit. Eronder het nummer 6 van de wonderlijk Mr. 6, die in heel Berlijn het getal 6 aanbrengt. “Hij doet het al fietsende bij voorkeur op het werk van anderen, dan is het formeel geen graffiti en dus niet strafbaar,” lacht Baumgarten. “Hij heeft inmiddels al zo’n 650.000 zessen in Berlijn aangebracht.”
El Bocho, is de kunstenaar wiens werk vermoedelijk het meest door toeristen gefotografeerd wordt als het om street art gaat. Ditmaal zijn het echter niet zijn mooie vrouwen die om aandacht vragen, maar is het zijn stripfiguur Little Lucy, die iedere keer weer een nieuwe manier bedenkt om haar kat te vermoorden.
Naast spottende of boosaardige afbeeldingen is er in de street art ook ruimte voor de liefde. Zo liet de kunstenaar Linda’s ex boyfriend, overal in de stad treurige berichtjes achter waarin hij Linda smeekte alsjeblieft weer bij hem terug te komen. Minder romantisch dan het leek want de kunstenaar had nooit een Linda ontmoet, laat staan er één verloren. Blek le Rat ,wiens stencil graffiti soms wat op Banksy lijkt, droeg wel werk op aan zijn vriendin, inmiddels zijn vrouw.
Komet Bernhard is in Berlijn een beroemdheid. Een bellenblazer die op diverse plekken in Berlijn zijn enorme zeepbellen laat dansen om de mensen vrolijk te stemmen. In filmpjes op YouTube duikt hij dansend of in zijn blootje op terwijl hij de stad verkent en nachtelijk Berlijn het decor vormt. Nu versiert zijn oude verweerde gezicht een gebouw. Aangebracht door de Franse graffiti kunstenaar JR . “JR portretteert mensen die mensen uit de wijk komen op de muren van diezelfde wijk. Hij deed dat in de favela’s in Brazilië. Hier betreft het een opdracht die hij van de stad kreeg”, aldus Baumgarten.
Joodse meisjesschool
Uit een pand met een voortuin vloeit muziek. Nieuwsgierig lopen we naar binnen. In een ruimte die doet denken aan de inrichting van een klassieke zigeunerwagen komen we tussen dansende stellen terecht die in Clärchens Balhaus elkaar vrolijk over de vloer leiden op jaren ’80 muziek. De mannen in jasjes, de vrouwen in zwierige jurken. “Iedere zondagmiddag, kun je hier dansen,” zegt Baumgarten. “Je betaalt een klein bedrag om binnen te komen en je hebt een middag vol dansplezier.” ‘Don’t leave me this way’ zingen de Communards als we weer naar buiten lopen.
De volgende deur waar hij stil houdt, valt nauwelijks op. Toch ligt er een hele wereld achter verscholen: de voormalige joodse meisjesschool. In de gangen herinneren de foto’s en de namen aan jonge meisjes die hier naar school gingen en van wie maar een enkeling het Nazi regime overleefde. In één van de lokalen huist een eetcafé dat joodse delicatessen serveert. De andere ruimtes zijn galerieën.
Van joden naar krakers is het maar één straat. Op de hoek van de Linienstraat staat een pand waar de geschiedenis van de krakerswereld mee verweven is. Bonte graffiti kleurt de onderste verdieping. Spandoeken betwisten de aanstaande sloop terwijl symbolen als 23 verwijzen naar de Mobiele Eenheid.
Eenheid 23, die recent in een groot schandaal verwikkeld raakte toen een interne video liet zien dat ze met zichtbaar plezier demonstranten in elkaar slaan. ‘Soldaten zijn moordenaars’, staat er verderop in grote letters op het pand. Aan de overkant ligt de Garnizoensbegraafplaats er kleurloos bij. Nog even en dan zal het kraakpand worden afgebroken. “Berlijn wordt te netjes”, meent Baumgarten.
- De tour is te boeken bij The Hidden Path
- Duur ongeveer 2,5 uur
- Kosten €20 p.p.
- Zeer geschikt voor kinderen die Engels spreken
Pagina is niet te lezen want in de foto slider bij dit bericht is een image niet ingeladen en verspringt hoogte v.d. pagina.
Na herladen pagina was het opgelost.